Từ năm 1899, khi Kells lần đầu báo cáo về việc xác định chiều dài chân răng dựa vào hình ảnh của một dụng cụ trong ống tủy trên phim tia X, X quang đã trở thành một phương tiện cần thiết trong thực hành nội nha.
Gần một thế kỉ sau đó, dựa trên các hiệu quả khởi đầu của những ứng dụng phim cắt lớp cổ điển (Computed Tomography/CT) và vi CT, từ năm 1981 Cone Beam Computed Tomography (CBCT) được sử dụng trong nha khoa; đến năm 1996 được giới thiệu và ứng dụng trong nội nha.
NHỮNG ƯU ĐIỂM CỦA CONE BEAM COMPUTED TOMOGRAPHY
Ưu điểm quan trọng nhất của CBCT trong nội nha là mô tả các đặc điểm giải phẫu theo 3 chiều không gian mà các kỹ thuật chụp x quang trong miệng, toàn cảnh và sọ không thể đạt được. Các loại CBCT tái cấu trúc các dữ liệu hình chiếu để cung cấp mối tương quan các hình ảnh theo ba mặt phẳng giao nhau (đứng ngang, đứng dọc và ngang).
Thêm vào đó, vì sự tái cấu trúc của các dữ liệu CBCT được tạo một cách tự nhiên bằng máy tính cá nhân nên dữ liệu có thể tái định hướng mối quan hệ về không gian thật của chúng.CBCT cung cấp cho nhà lâm sàng hình ảnh về mối quan hệ thường phức tạp giữa răng với các đặc điểm bệnh học và giải phẫu trong xương ổ và hàm như xoang hàm, lỗ và ống răng dưới.
Tóm tắt ưu điểm của CBCT:
– Hình ảnh 3 chiều trong không gian.
– Hình ảnh chính xác.
– Tăng độ nhạy và độ chuyên biệt đối với sâu răng, các tổn thương nha chu và quanh chóp.
– Bệnh nhân dễ chịu – không phải đặt thêm phim hay sensor trong miệng.
– Thấy được mô mềm
ỨNG DỤNG CBCT TRONG ĐIỀU TRỊ NỘI NHA
Ứng dụng của CBCT trong điểu trị nội nha được thể hiện qua các trường hợp lâm sàng sau đây:
Ống tủy hình chữ C ở răng cối lớn thứ hai hàm dưới
Chân răng cối lớn thứ hai hàm dưới có thể có hình chũ C. Sự thay đổi cấu trúc giải phẫu này gây khó khăn cho việc điều trị nội nha bao gồm việc xác định và làm sạch hệ thống ống tủy và những rủi ro khi sử dụng dụng cụ. Chỉ chụp phim quanh chóp không đủ để giúp phân biệt ống tủy chân răng hình chữ C với chân răng có ống tủy riêng biệt.
Trường hợp 1:
Dưới đây là trường hợp chân răng 47 trông giống như chỉ có hai chân (Hình 1a). Triệu chứng đau vẫn dai dẳng dù phần sửa soạn ở cả hai ống tủy đều tốt (Hình 1b). Trường hợp này được giới thiệu và điều trị dưới sự hỗ trợ của kính hiển vi giúp phát hiện ra hệ thống ống tủy hình chữ C (Hình 1c). Triệu chứng biến mất sau khi kết thúc điều trị (Hình 1d). Nếu CBCT được chỉ định sử dụng ngay từ lúc bắt đầu quá trình điều trị sẽ tiết kiệm được thời gian (nhiều lần hẹn) cho bệnh nhân.
Hình 1a. Răng 47 trông giống như có chân răng hình trụ với hai ống tủy.
Trường hợp 2: Phim CBCT cho thấy ống tủy hình chữ C ở răng 36 và 46 (Hình 1e).
Hình 2b. Phim CBCT cho thấy chân răng ngoài gần chưa được điều trị (mũi tên).
Hình 2c. Điều trị lại tất cả các chân răng.
Hình 2d. Ống tủy ngoài gần thứ hai chưa được điều trị ở cả hai răng 16, 17. Chú ý ống ngoài gần 16 bị thủng
Thấu quang “ẩn”
CBCT cải thiện về độ nhạy và độ chuyên trong chẩn đoán những tổn thương vùng quanh chóp so với những phim truyền thống. Phân tích các phương pháp chẩn đoán cho thấy viêm quanh chóp được phát hiện thường xuyên trên phim CBCT hơn so với phim quanh chóp.
Hình 3a. Phim quanh chóp không cho thấy nhiễm trủng quanh chóp răng 24
Hình 3b. Phim CBCT cho thấy thấu quang quanh chóp răng 24
Bệnh nhân này đến vì bị áp xe nướu mặt ngoài vùng răng cối nhỏ hàm trên bên trái. Răng 24 có miếng trám vẫn còn tốt, gõ đau. Răng này trông rất ổn trên phim quanh chóp, không phát hiện thấy chân răng bị nứt ở vùng này hay ở hàm đối diện. Thật ra cũng rất cân nhắc khi nghĩ đền giải pháp tháo bỏ miếng trám cũ để xem xét vì khả năng kích thích tủy rất cao.
Phim CBCT cho thấy tổn thương ở vùng quanh chóp . Tiến hành cho thuốc kháng sinh 5 ngày và sau đó điều trị tủy. Tủy răng được xác định là hoại tử sau khi mở tủy. Sau điều trị triệu chứng ban đầu cũng hết .
Một số ứng dụng khác:
– Chẩn đoán gãy chân răng
Phim CBCT vượt trội so với phim tia X cổ điển trong chẩn đoán gãy ngang chân răng, và được chứng minh có giá trị trong việc phán đoán thời gian thật sự của chấn thương trong chẩn đoán và điều trị chấn thương hàm – mặt.
Sự phân giải của CBCT thấp nên không thích hợp để phát hiện gãy dọc trừ trường hợp trầm trọng (Hình 6).
Hình 4.Phim CBCT giúp phát hiện gãy dọc chân ngoài gần R17 và R27.
Liên hệ: Trung tâm Nha khoa Dr Hùng và cộng sự
Địa chỉ: Building 244 A Cống Quỳnh, phường Phạm Ngũ Lão, Quận.1, TP HCM
Điện thoại: 08 39257526 – 08 39257527
Email: info@nhakhoadrhung.com
Website: www.nhakhoadrhung.com